Θα στηθεί στο Ωραιόκαστρο από τον σύλλογο Κρητών και Φίλων «Ερωτόκριτος»
Έντεκα χρόνια παρουσίας και έντεκα χρόνια προσφοράς στα πολιτιστικά δρώμενα του Ωραιοκάστρου συμπληρώνει φέτος ο σύλλογος Κρητών και Φίλων «Ερωτόκριτος».
Με την ευκαιρία του εορτασμού και μετά από πρότασή του, η οποία ομόφωνα έγινε δεκτή από το Δημοτικό Συμβούλιο, σύντομα θα ανεγερθεί στο πάρκο του Δημαρχείου από τον «Ερωτόκριτο», μνημείο για τη συμβολή των Κρητών εθελοντών Μακεδονομάχων στην απελευθέρωση του τόπου μας.
Στη συνεισφορά των Κρητικών στους αγώνες της Μακεδονίας αναφέρεται εν συντομία ο «ΠΟΛΙΤΗΣ news».
Γράφει το 1903 ο Μητροπολίτης Καστοριάς Καραβαγγέλης στον τότε πρωθυπουργό Ζαΐμη: «Στείλε μου πενήντα παλικάρια, πενήντα Κρητικούς να τους ενώσω με τους δικούς μου για να αντιμετωπίσω τους Βουλγάρους…». Και στο κάλεσμα αυτό ανταποκρίθηκαν όχι μόνο πενήντα αλλά τρεις χιλιάδες Κρητικοί εθελοντές, οργανωμένοι με τους καπετάνιους τους σε τριάντα εννέα σώματα, ενώ οι δύο από τους τρεις Γενικούς Αρχηγούς Μακεδονικού Αγώνα, οι διάδοχοι δηλαδή του πρωτομάρτυρα Παύλου Μελά είναι οι Kρητικοί Γεώργιος Κατεχάκης και Γεώργιος Τσόντος –Βάρδας.
Μαζί με τους Μακεδόνες οπλαρχηγούς κατάφεραν γρήγορα να περιορίσουν και στην πορεία να εξουδετερώσουν τη δράση των Βουλγαρικών συμμοριών. Επτακόσια εξήντα εννέα από τα παλικάρια αυτά δεν θα δούνε ξανά τα κρητικά βουνά και θα μείνουν αιώνιοι φρουροί των δικαίων της Μακεδονίας.
Με υψηλό εθνικό φρόνημα
Οι Κρήτες Μακεδονομάχοι ήταν οι πλέον εμπειροπόλεμοι και ικανοί αγωνιστές της εποχής, λόγω των αλλεπάλληλων επαναστάσεών τους κατά των Τούρκων. Διακρίνονταν επίσης από υψηλό εθνικό φρόνημα, φιλοπατρία, και αγάπη προς την ελευθερία. Αγνοί πατριώτες οι οποίοι άφησαν το νησί τους και εθελοντικά πολέμησαν, κινδύνευσαν και πολλοί θυσιάστηκαν για την ελευθερία της Μακεδονίας.
Γράφει ο Γεώργιος Μόδης (Μοναστηριώτης Μακεδονομάχος και αργότερα υπουργός): «Πώς βρέθηκαν από τα Κρητικά βουνά στην απόμερη αυτή Μακεδονική γωνιά, που μόνο ακουστά την είχαν, τόσοι πολλοί Κρητικοί, είναι από τα θαυμαστά της ελληνικής ψυχής. Έμαθαν ότι ζητούνταν παλικάρια πρόθυμα να παίξουν τη ζωή τους για ένα εθνικό σκοπό και έτρεξαν για τη σωτηρία των αδελφών Μακεδόνων. Ολόκληρος η Κρήτη είχε μεταβληθεί σε στρατόπεδο του Μακεδονικού Αγώνος…».
Και συμπληρώνει το δημοτικό τραγούδι
«…Ελάτε σεις ηρωικοί τση Κρήτης πολεμάρχοι,
τση Ηπείρου οι σταυραετοί και Μακεδονομάχοι,
Ρούβα και Βάρδα και Κλειδή και Θύμιε Καούδη,
Κατσίγαρη και Πούλακα, Σκουντρή και Νικολούδη,
Και Καραβίτη και Μακρή, Σκαλίδη, Μαυρογένη,
Μπολάνη και Καλογερή, Γαλάνη, Σεϊμένη,
Ψυχές μεγάλες με τιμή σ αγώνες, αγιασμένες
Τση μάνας Κρήτης οι γενιές οι χιλιοδοξασμένες…»
Η μεγάλη εξόρμηση
Δεν τελειώνει, όμως, στα χρόνια του Μακεδονικού αγώνα η εθελοντική δράση των Κρητών. Στη μεγάλη απελευθερωτική εξόρμηση του 1912-13 συγκροτούνται εκ νέου εθελοντικά σώματα, παρότι η Κρήτη δεν έχει ακόμη ενωθεί με την Ελλάδα. Το «Ανεξάρτητο Σύνταγμα Κρητών», ο «Ιερός λόχος Κρητών Φοιτητών» η «Φάλαγγα Κισσάμου» και συνολικά 77 εθελοντικά σώματα δύναμης 3.500 αντρών, δίνουν το παρών στις μάχες στο Ηπειρωτικό και στο Μακεδονικό μέτωπο. Το Μέτσοβο, η Σιάτιστα και άλλες πόλεις ελευθερώνονται από τα σώματα των εθελοντών.
Η συμβολή –και η θυσία- των Κρητικών στο Μακεδονικό αγώνα 1903-1908 και στους Βαλκανικούς πολέμους ήταν μεγάλη, αποτελεσματική, ηρωική και αποκλειστικά εθελοντική!
Την 26η Οκτωβρίου 1912, στην απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης, τιμητικά παρελαύνει πρώτο τάγμα Κρητών, σκηνή που περιγράφεται και από αντίστοιχη μαντινάδα: «… Ήτανε θέλημα Θεού, ήτανε θεία δίκη, πρώτοι να μπουν οι Κρητικοί, μες στη Θεσσαλονίκη…».
