Το γεγονός ότι η οικογενειακή επιχείρηση, που είναι και η βάση της επιχειρηματικότητας στην Ελλάδα μαζί με τη μικρομεσαία, αποδείχτηκε ανθεκτική στην κρίση, την οποία βίωσε και συνεχίζει να βιώνει η χώρα μας, δεν είναι ούτε ανεξήγητο, ούτε πρωτοφανές.
Η βασική αιτία είναι η ευελιξία που υπάρχει σε αυτού του είδους τις επιχειρήσεις, τόσο σε ό,τι αφορά στη διοίκησή τους, όσο και στη λήψη των αναγκαίων κάθε φορά αποφάσεων. Αυτή η αμεσότητα είναι από τα σημαντικότερα πλεονεκτήματα των ελληνικών επιχειρήσεων, που δείχνουν έναν εξαιρετικό βαθμό προσαρμοστικότητας ακόμη και στις πιο αντίξοες συνθήκες. Και επιπλέον χωρίς η Πολιτεία να είναι συμπαραστάτης, αλλά αντίθετα, όπως στην περίπτωση της σημερινής κυβέρνησης, να εχθρεύεται το επιχειρείν και τον ιδιωτικό τομέα.
Στα αίτια της ανθεκτικότητας πρέπει να περιλάβουμε την προσωπική σχέση επιχείρησης – καταναλωτή και επιχείρησης – προμηθευτή, αλλά και την ταύτιση των μελών της οικογένειας με την επιχείρηση, που έχει ως αποτέλεσμα να θεωρείται κοινή περιουσία, να αναπαράγεται η τεχνογνωσία της εντός του οικογενειακού κύκλου, αλλά και να είναι έντονη η αφοσίωση στην πρόοδο και τους στόχους της επιχείρησης.
Από την άλλη, η οικογενειακή επιχείρηση φαίνεται να σβήνει σε μεγάλο ποσοστό όταν ο ιδρυτής της ή βαριά βαριά τα παιδιά του φύγουν από αυτή. Τρίτη γενιά και τέταρτη δεν είναι στο προσδόκιμο της ελληνικής οικογενειακής επιχείρησης. Δυο γενιές αποδεικνύονται αρκετές. Το πρόβλημα αυτό της διαδοχής είναι ένα από τα μείζονα ζητήματα, καθώς αποτελεί διαχρονική απειλή για τις οικογενειακές επιχειρήσεις κι όχι πρόσκαιρη (έστω και πολυετή) απειλή, όπως είναι η σημερινή της οικονομικής κρίσης.
Είμαι κι εγώ από τους πολλούς Έλληνες που εξασφαλίζουν τα προς το ζην από μια οικογενειακή επιχείρηση, γι’ αυτό και μοιράζομαι κοινές αγωνίες με τους συμπολίτες μου για το μέλλον της. Γι’ αυτό και γνωρίζω πως η πρόσβαση σε πηγές που θα βοηθήσουν στην επιβίωση και ανάπτυξή της (όχι αναγκαστικά οικονομικές) είναι πολύτιμη. Προέρχομαι από μια περιοχή που καλλιεργεί, παράγει, μεταποιεί, εξάγει πραγματικά ανταγωνιστικά προϊόντα, μέσα από την οικογενειακή και μικρομεσαία επιχείρηση. Και δε θέλω να μένω στα λόγια, να μένω άπραγος και απαθής στη στασιμότητα ή ακόμη και τη συρρίκνωση των επιχειρήσεών μας, επειδή γνωρίζω τις δυνατότητές τους. Πριν από λίγο καιρό πήραμε την πρωτοβουλία και οργανώσαμε στο γραφείο μου, με εξειδικευμένους επιστήμονες, μια σημαντική δράση για τη διαδοχή στις οικογενειακές επιχειρήσεις, όπου συμμετείχαν επιχειρηματίες, αλλά και νέοι άνθρωποι, οι διάδοχοι σπουδαίων επιχειρήσεων της Θεσσαλονίκης, ώστε να λάβουν τις απαιτούμενες γνώσεις και να γίνουν μαζί μας κοινωνοί των λύσεων που υπάρχουν στα προβλήματα που αντιμετωπίζουν.
Η βάση της παγκόσμιας οικονομίας
Η οικογενειακή επιχείρηση, που τόσο σνομπάρουν τις τελευταίες δεκαετίες οι καταναλωτές, στρεφόμενοι στα πολυκαταστήματα και τις πολυεθνικές, σε μια έξαρση της ξενομανίας, δεν αποτελεί απλώς βάση της ελληνικής οικονομίας, αλλά της παγκόσμιας. Θα δώσω μόνο δυο στοιχεία:
-Το 50% του ΑΕΠ παγκοσμίως παράγεται από οικογενειακές επιχειρήσεις.
-Το μισό εργατικό δυναμικό στον κόσμο απασχολείται σε οικογενειακές επιχειρήσεις.
-Εννέα στις δέκα επιχειρήσεις ανά τον κόσμο είναι οικογενειακές.
-Στην Ευρώπη οι ίδιοι δείκτες είναι ακόμη πιο ενισχυμένοι.
Πλέον στην περιοχή μας έχουμε τα εφόδια, ώστε να δώσουμε ώθηση στις οικογενειακές και μικρομεσαίες επιχειρήσεις, παρά το γεγονός ότι η χρηματοδότηση είναι ακόμη ανέκδοτο και οι κυβερνητικές πολιτικές ανίκανες να ενισχύσουν οποιαδήποτε αναπτυξιακή προσπάθεια. Απόδειξη είναι τα συνεχή λουκέτα, παρά την… έξοδο από τα μνημόνια.
Ευτυχώς μπορούμε…
Οι τοπικές κοινωνίες έχουν τη δύναμη να σώσουν την επιχειρηματικότητα αυτή. Πρέπει, σε πείσμα όσων βρίσκονται σε ιδεοληπτική αντιπαλότητα με τον ιδιωτικό τομέα, να προχωρήσουμε μπροστά. Και ευτυχώς μπορούμε.
Το ΕΣΠΑ και ο Αναπτυξιακός Νόμος είναι σε διαδικασία υλοποίησης πλέον έργων και δράσεων ενίσχυσης της επιχειρηματικότητας. Τα πρώτα κονδύλια θα αρχίσουν να πέφτουν στην αγορά της Κεντρικής Μακεδονίας και δεν είναι διόλου ευκαταφρόνητα. Σκεφτείτε ότι μόνο από το ΕΣΠΑ της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας κι από τον Αναπτυξιακό Νόμο σε τοπικό επίπεδο διατίθενται 275 εκατ. ευρώ για την καινοτομία, την επιχειρηματικότητα και τις επενδύσεις.
Είναι αλήθεια ότι οικογενειακές και μικρομεσαίες επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν πρόβλημα πρόσβασης σε αυτούς τους πόρους, όμως οφείλουμε όλοι να αναζητήσουμε τους τρόπους και το know how, ώστε να μην πάει χαμένη αυτή η ευκαιρία.
Μειώσεις τιμών, μειωμένη ζήτηση, πρόβλημα ρευστότητας, αύξηση των ακάλυπτων επιταγών και της αδυναμίας ανταπόκρισης στις υποχρεώσεις του τραπεζικού δανεισμού, μείωση παραγγελιών, φοροεπιδρομή, αυξημένο ενεργειακό και ασφαλιστικό κόστος, ανυπαρξία ευελιξίας και πρόσβασης σε χρηματοδοτήσεις και άρα σε ανάπτυξη και επενδύσεις, είναι τα δεινά που συσσώρευσε η κρίση όλα αυτά τα χρόνια στις μικρομεσαίες και οικογενειακές επιχειρήσεις.
Κυβέρνηση -σύμμαχος
Η απάντηση σε όλα αυτά είναι η πρόοδος, ο εκσυγχρονισμός και η επένδυση στην επιχείρηση, με εισαγωγή καινοτομίας και δικτύωση, αλλά και με εκμετάλλευση των δυνατοτήτων που δίνει η υπάρχουσα γνώση και ο ανταγωνισμός, σε συνδυασμό με την προσαρμογή στα νέα καταναλωτικά δεδομένα. Τίποτα όμως δεν μπορεί να είναι αποτελεσματικό, χωρίς μια κυβέρνηση – σύμμαχο. Μια κυβέρνηση που θα δώσει κίνητρα και πρόσβαση σε χρήμα στην υγιή επιχειρηματικότητα, ώστε να ορθοποδήσει και να μακροημερεύσει κι όχι να αναγκαστεί να εξαντλήσει τον επιχειρηματία με τη διαρκή αυτοχρηματοδότηση και με τα ανυπέρβλητα φορολογικά και ασφαλιστικά βάρη.
Το πρόγραμμα της ΝΔ
Μια ματιά στο πρόγραμμα της Νέας Δημοκρατίας για τις μικρομεσαίες και οικογενειακές επιχειρήσεις, αλλά και στο οικονομικό κυβερνητικό σχέδιό της, μπορεί να πείσει τον καθένα ότι οι δυνατότητες για ανάπτυξη και βελτίωση των σημερινών συνθηκών υπάρχουν. Αρκεί να το θελήσουμε.
*Ο κ. Φάνης Παπάς είναι μέλος της Πολιτικής Επιτροπής της ΝΔ και Περιφερειακός Σύμβουλος Κεντρικής Μακεδονίας
