ΑΡΘΡΟ
του Βασίλη Ρόκου*
Την εποχή που υπάρχει μια περιβάλλοντολογική καταστροφή και ο πλανήτης υποφέρει από έλλειψη ποιότητας και ποσότητας νερού, στη χώρα μας μια σειρά παραλήψεων έχει οδηγήσει στο να υπάρχει ζήτημα επιβίωσης για την τέως τρίτη μεγαλύτερη λίμνη της Ελλάδας με εκατοντάδες ψάρια και πουλιά να κείτονται νεκρά στον πυθμένα της Κορώνειας.
Η περιοχή της Κορώνειας -όπως και της γειτονικής Βόλβης- λόγω της υψηλής οικολογικής της αξίας, έχει χαρακτηριστεί υγρότοπος διεθνούς σημασίας (Συνθήκη Ramsar), ζώνη ειδικής προστασίας για τη διαβίωση άγριων πουλιών, τη διατήρηση φυσικών οικοτόπων καθώς και της άγριας χλωρίδας και πανίδας, αλλά και καταφύγιο άγριας ζωής. Η δε λειτουργία αυτού του χαρακτηρισμένου ως εθνικού πάρκου βασίζεται σε γενικότερο διεθνές και εθνικό θεσμικό πλαίσιο.
Το πρόβλημα της καταστροφής της λίμνης ξεκινάει από το 1980 όπου σημειώθηκε πτώση της στάθμης του Νερού κατά 4 μέτρα. Εκείνη την εποχή το κράτος δεν είχε καμία ουσιαστική μέριμνα για το νέο δεδομένο που αντιμετώπιζε η λίμνη.
Ήδη από τα μέσα του 1990, η Κορώνεια είχε έκταση 45 τετραγωνικά χλμ και μέγιστο βάθος 8μ. Η έλλειψη νερού έχει μετατρέψει την λίμνη σε ένα ιδιαίτερα ασταθές οικοσύστημα, με συνέπειες που είναι αισθητές ακόμα και σήμερα.
Έπειτα από τη μείωση της ιχθυοπανίδας, το 1995 το περιβάλλον της Κορώνειας έχει τεράστια έλλειψη από ψάρια.
Το πρόβλημα ξεκίνησε από τον σεισμό του 1970 με τη μετακίνηση των τεκτονικών πλακών αλλά, κυρίως, από ανθρώπινη παρέμβαση βάση μελετών.
Έπειτα από πολλές μελέτες για την Κορώνεια εντοπίστηκε ότι τα αίτια της υποβάθμισης της λίμνης οφείλονται οφείλονται σε ανθρωπογενείς δραστηριότητες:
– Η ανάπτυξη των ρυπογόνων και υδροβόρων βιομηχανιών (κυρίως βαφείων) οι οποίες έκαναν υπεράντληση νερού, αλλά και έριχναν ανεπεξέργαστα λήμματα με αποτέλεσμα να ανέβει το PH στα μέσα της δεκαετίας του ’80 έως και τα τέλη του ’90 χωρίς κανέναν ουσιαστικό έλεγχο από το κράτος για την ουσιαστική λειτουργία με βάση την προστασία του περιβάλλοντος. Η πρόσληψη του νερού είχε ως αποτέλεσμα να παραμείνει υφάλμυρο νερό αντί του γλυκού.
– Η ανεξέλεγκτη γεωργική παραγωγή σε γεωργικά προϊόντα τα οποία έχουν μεγάλη απαίτηση νερού όπως το καλαμπόκι με υπεράντληση νερού, γεωτρήσεις αλλά και η χρήση εντομοκτόνων, χημικών και βαρέων μετάλλων με νιτρικό και φώσφορο όπως αυτά βρέθηκαν έπειτα από έρευνες στα νερά της λίμνης.
– Η επικάθιση λυμάτων -η οποία δεν αντιμετωπίζεται- που έχουν καταστήσει σχεδόν αδύνατη την ανανέωση των υπόγειων υδάτων του υδροφόρου ορίζοντα της περιοχής.
– Οι επιβλαβείς μικροοργανισμοί που έχουν επικρατήσει στον πυθμένα της λίμνης επανέρχονται στο υφάλμυρο νερό όταν η στάθμη του νερού είναι χαμηλή αλλά και η θερμοκρασία είναι υψηλή με αποτέλεσμα να υπάρχει διαρκής και μαζικός θάνατος ψαριών και πουλιών.
– Η χρήση του ποταμού Μπογδάνα από ιδιώτες εργολάβους για την αποκομιδή πρώτων υλών για την κατασκευή του τμήματος της Εγνατίας οδού, αλλά και η χρήση του ποταμού ως οδού για την διευκόλυνση της μεταφοράς των φορτηγών.
– Ο μαζικός αφανισμός της ιχθυοπανίδας, το 1995. Στο λιμναίο περιβάλλον της Κορώνειας δεν ζουν πλέον ψάρια, στα ρέματα όμως που εκβάλουν σ’ αυτήν έχουν εντοπιστεί ορισμένα είδη.
– Η έντονη ανομβρία η οποία υπήρξε από το 2000 έως το 2010 σε συνδυασμό με την ανεξέλεγκτη υδατοληψία για αγροτικούς σκοπούς.
– Η έλλειψη βιολογικού στα παραλίμνια χωριά με αποτέλεσμα τα οικιακά και βιοτεχνικά λύματα να καταλήγουν στην λίμνη η οποία επιφορτίζεται την στιγμή που ήδη έχει πρόβλημα στην χλωρίδα και μολυσμένα ύδατα όπως και πυθμένα.
– Ο ΧΥΤΑ Μαυροράχης είναι ένα μεγάλο πρόβλημα για την ανασύσταση της υδάτινης στάθμης της λίμνης Κορώνειας, καθώς η λειτουργία του ΧΥΤΑ Μαυροράχης σε απόσταση περίπου 12 χλμ. από τη βορειοδυτική πλευρά της λίμνης είναι ο πιο ανασταλτικός παράγοντας στην προσπάθεια ανασύστασης της λίμνης, καθώς ο υδροφόρος ορίζοντας της περιοχής δηλητηριάζεται δεδομένου ότι στην περιοχή του ΧΥΤΑ βρίσκονται οι πηγές του ποταμού Μπογδάνα, αλλά στην ευρύτερη υπάρχουν και τα ρέματα Καβαλαρίου, Κολχικού και Σχολαρίου, που κατεβάζουν φερτά και μολυσμένα υλικά.
– Το γεγονός ότι το κυνήγι είναι απαγορευμένο, έχουν διαπιστωθεί προσπάθειες δηλητηρίασης αγριόχοιρων με φόλες που τοποθετούν γεωργοί και κτηνοτρόφοι στην περιοχή ώστε να μην καταστρέφονται οι καλλιέργειες τους. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα νεκρά ζώα σε αποσύνθεση να γίνονται τροφή για αλλά ζώα τα οποία με την σειρά τους δηλητηριάζονται.
– Πριν να στεγνώσει εντελώς η λίμνη το οξυγόνο καταναλώνεται λόγω του ευτροφισμού, δηλαδή της υπέρμετρης ανάπτυξης του φυτοπλαγκτού το οποίο όταν αποδομείται στην συνέχεια οδηγεί σε κατανάλωση του οξυγόνου από τους οργανισμούς που το αποσυνθέτουν.
– Στην ανάπτυξη παθογόνων βακτηρίων λόγω της νεκρής βιομάζας των ψαριών όπου δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος θανάτου ψαριών από θανάτους ψαριών.
Το ΜέΡΑ25 είναι ένα πράσινο κόμμα και στηρίζει την προστασία του περιβάλλοντος.
Οι προτάσεις μας για τη διάσωση της λίμνης Κορώνειας -η οποία είναι προστατευμένη από την RAMSAR- είναι οι εξής:
– Καθαρισμός του πυθμένα της Κορώνειας με άντληση χώματος, καθώς οποιοδήποτε έργο και να γίνει σε περίπτωση που δεν απομακρυνθεί το μολυσμένο έδαφος ανά πάσα στιγμή υπάρχει κίνδυνος να ξανγίνουμε μάρτυρες μαζικών θανάτων πτηνών και ψαριών.
– Άμεση μεταφορά του ΧΥΤΑ Μαυροράχης ο οποίος συντελεί σε μια καταστροφή ανυπολόγιστων διαστάσεων, καθώς ο υδροφόρος ορίζοντας της περιοχής δηλητηριάζεται δεδομένου ότι στην περιοχή του ΧΥΤΑ βρίσκονται οι πηγές του ποταμού Μπογδάνα, αλλά στην ευρύτερη υπάρχουν και τα ρέματα Καβαλαρίου, Κολχικού και Σχολαρίου, που κατεβάζουν φερτά και μολυσμένα υλικά.
– Να γίνει έλεγχος στην άντληση νερών όπως ζητήθηκε από τον Φορέα Διαχείρισης Λιμνών Κορώνειας-Βόλβης (συστήθηκε το 2002 για την προστασία των λιμνών), καθώς συνεχίζεται η ανεξέλεγκτη και χωρίς πρόγραμμα άντληση, σε ώρες και μέρες ακατάλληλες όπως τους θερινούς μήνες όταν υπάρχει ανομβρία οδηγώντας την λίμνη σε αποξήρανση.
– Το υπουργείο αγροτικής ανάπτυξης να επιβάλλει αλλαγή στις καλλιέργειες των αγροτών της περιοχής προς την κατεύθυνση της προστασίας των λιγοστών υδάτινων πόρων.
– Απομάκρυνση ιζήματος σε περιόδους ξηρασίας, με επίτευξη ισορροπίας ανταλλαγής ροών πυθμένα – νερού.
– Σταδιακή απενεργοποίηση του πυθμένα δίχως αναμόχλευση, με κυκλοφορία καθαρού νερού στις κρίσιμες φάσεις αύξησης των επιβλαβών μικροοργανισμών και καθαρισμό του νερού.
– Δημιουργία εποπτικής αρχής για την προστασία του περιβάλλοντος από την ρίψη χημικών και εντομοκτόνων, την υπεράντληση υδάτων, την ρίψη δηλητηρίων για τα ζώα.
-Συντήρηση υφιστάμενων υποδομών όπως αυτό του φράγματος του Σχολαρίου.
– Περιοδικός καθαρισμός ο οποίος μπορεί να είναι αυτο χρηματοδοτούμενος καθώς το υλικό μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως άμμος στον κατασκευαστικό τομέα.
– Δημιουργία βιολογικού στα παραλίμνια χωριά ώστε τα ύδατα που καταλήγουν στην λίμνη να είναι καθαρά.
Ο κ. Βασίλης Ρόκος είναι Τομεάρχης Μακεδονίας-Θράκης του ΜέΡΑ25
